HİKMET SİVRİ                                                                                09 Ağustos 2005

Makine Mühendisi

 

 

KARABÜK EKONOMİSİNİN

DÜNÜ,  BU GÜNÜ,  YARINI

 

Sayın okurlarım; Sizlere, Bölgemizde yaşanılan işsizlik-ekonomik durgunluk ve bölgemizden sürekli olarak göç hadiselerinin sebeplerini ve sonuçlarını anlatmaya çalışacağım.

KARABÜK DEMİR VE ÇELİK İŞLETMELERİNİN BÖLGE EKONOMİSİNE ETKİLERİ

Karabük Demir ve Çelik fabrikalarının temeli ilk önce, Eskipazar ilçemizin İsmet paşa yöresine temeli atılmış. Sonradan bazı sebeplerden dolayı, bu günkü yerine temeli atılarak, Entegre Demir Çelik Fabrikası ve müştemilatı kurulmuştur.

Karabük o yıllarda bir köy konumunda bulunmaktadır.

Safranbolu ise, o günün şartlarında, imalat-üretim ve satışların yapıldığı sanayi ve ticaret şehri konumundadır.

Safranbolu’nun o günkü ekonomik ve sosyal yapısını mukayese etmemize yarayan en önemli eseri, bu gün dim dik ayakta kalan CİNCİ HANI dır. Cinci hanının yaptığı görevi öğrenmemiz, o günün şartlarında, Safranbolu’nun ekonomik yapısını öğrenmemize yarar.

Safranbolu Ticaret odasının eski kayıtlarına bakmamız da, Bizleri yeteri kadar bilgilendirir.

Karabük Demir ve Çelik Fabrikalarının kurulması ile, sanatkarlara olan ilgi ve istek, fabrikada çalışmanın verdiği ekonomik ve sosyal durumlar, Safranbolu imalatçılarını- üreticilerini zora sokmuş ve her biri tek tek kapanmak zorunda kalmıştır.

Ayrıca, Karabük Demir Çelik  Fabrikaları’nın uyguladıkları ekonomik yapılanma, bölgenin tek olmazsa olmazı konumuna gelmiştir.

Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri, Karabük’ün tüm ekonomik ve Sosyal yaşantısına el atmıştır, Özel Sektörün yapılanmasına pek fırsat vermemiştir. Sizlere birkaç örnekle bunları özet olarak anlatayım.

- Demir Çelik çalışanlarının süt ve yoğurt ihtiyacını karşılamak için, SÜT İNEKÇİLİĞİ TESİSLERİNİN KURULMASI

-         Demir Çelikte çalışan işçilerin ihtiyacı olan altı tahta, üstü meşin ayakkabıların ve otomobillerin döşemelerinin yapılması için, SARAÇHANENİN KURULMASI.

-         İşçi elbiselerinin dikilmesi için fabrika bünyesinde TERZİHANENİN KURULMASI.

-         Her tür malzemenin alınması için, İstanbul Sirkeci’ye SATINALMA’NIN kurulması ve gıda maddelerinin dahi İstanbul’dan alınması.

-         Mühendisler Lokali, Memurlar Lokali, İşçi Lokali, Sosyal Bina gibi kuruluşların, lokanta, düğün salonu, otel hizmetlerini yapması.

-         Çelik  İş  Mağazalarının ve Memur Tüketim Kooperatifi gibi kuruluşların faaliyetleri.

-         5000 evler, Çamkent gibi Kooperatiflerin  Karabük Demir Çelik Fabrikaları İnşaat Müdürlüğü’nce yapılması. Yapılan bu inşaatların kum ve çakıl ihtiyaçlarının karşılanması için KUM ÇAKIL OCAĞI işletmeciliğinin yapılması.

-         İnşaatlarda kullanılacak olan kerestenin üretimi  için  KERESTE ATÖLYESİNİN kurulması.

-         Çiçek ve fidan ihtiyaçlarının karşılanması için FİDANLIĞIN KURULMASI.

-         Tüm Ülke Çapında DEMİR ÇELİK SATIŞ MAAZALARININ AÇILMASI.

Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri’nin, bir şehrin TÜM EKONOMİK GELİR ve GELİŞMELERİ üstlenmesi, Bölgenin ekonomik olarak bu günkü olumsuz duruma getirmiştir.

Ayrıca, Karabük Demir Çelik Satın Alma Müdürlüğü’ nün,  (Tedarik ve İkmal Müdürlüğü) özenle, Karabük’te ikamet edenlerden mal almamaları da ekonomiyi,  ekonomik gelişmeleri etkilemiştir.

Bu gün dahi bu yanlış uygulamayı tüm kurum ve kuruluşlarımızda görmekteyiz. Bu gün Karabük’te bulunan kurum ve kuruluşlarca yıllık 500 Trilyon  TL. civarında mal ve hizmet alımı yapılmaktadır. Karabük’te bulunan, ikamet eden firmaların, MAL VE HİZMET ALIM İHALELERİNE teklif verdiklerinde ihale dışı bırakılmaktalar veya çok büyük engellemeler yapılmaktadır.

KARADENİZ EREĞLİ’DEKİ UYGULAMALAR.

1976 yılından itibaren, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları A.Ş. nin mal alım ihalelerine girmeye başladım. Erdemir’e gelen ithal makine parçalarının, Ülkemizde imalatlarını yaptırarak veriyordum. Çok değişik kalemlerde ihtiyaçları bulunuyordu, bunların dosyalarının alınması ve incelenmesinde daha rahat inceleme yapabilmem için Kdz.Ereğli Ticaret ve Sanayi Odasına gitmemi söylediler.

Kdz.Ereğli Ticaret ve Sanayi Odası;  Erdemir başta olmak üzere, Ereğli ve çevresindeki kuruluşların, Mal ve Hizmet Alım İhale şartnamelerini temin ederek, Toplantı salonunda, Bölge İş adamlarının ve firmaların incelemelerine sunuyor. Bilhassa kendi üyelerine konu ile ilgili bilgilendirmelerde ve gerekli yardımlarda bulunuyor.

Kdz. Ereğli’de bulunan Ticaret ve sanatla uğraşanlar, sanayiciler, genel olarak, Erdemir ve bölgedeki kurum ve kuruluşların mal ve hizmet ihalelerini yapmaktadırlar.

Bu gün, Kdz. Ereğli’nin, köyleri dahil, Sanayi sitesinde bulunan işyerleri, ihale işlerini yapmaktadır.

Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. ihtiyacı olan, hatta Yurt dışından alınması gereken sarf malzemelerini ve yedek parça sarf malzemelerini, özellikle Kdz.Ereğli piyasasına yaptırmaktadır - almaktadır. Bu uygulamalar, Kdz.Ereğli ekonomisine çok büyük katkılarda bulunmakta ve küçümsenmeyecek istihdam yapmaktadır. Bölgenin üretiminde yeni sektörlerin meydana gelmesini ve seri imalatın yapılmasını sağlamış durumdadır.

Karabük’te bulunan meslek odalarının, kurum ve kuruluşlarının, Kdz.Ereğli’de yapılan bu uygulamaları, incelemeleri ve örnek almaları gerekmektedir.

1977 yılında, bu durumu öğrendikten sonra, Karabük’te bulunan Esnaf ve Sanatkarlara yardımcı olabilmek gayesiyle, Karabük Madeni İşler ve Sanatkarlar Derneği’ne gittim. O zaman Dernek Başkanı Sayın Kemal Yalçın Beydi. Konuyu anlattım, bir toplantı düzenlendi.

Bu toplantıda konuşmacı olarak Ben söz aldım ve özetle şunları anlattım.

“ Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları’nın Çelik konstrüksiyon Fabrikası’nın dört yıllık kapasitesi dolu, devamlı iş geldiği halde, yeni iş taleplerini karşılayamıyor, Bizler Çelik Konstrüksiyon fabrikasının siparişlerinden ince işlerini talep edelim, (kapı-pencere-merdiven-korkuluk vb.) bu ve benzeri işlerini yapalım, fabrika da ağır tonajlı parçaları yaparak kapasitesini artırmış olsun ve daha çok para kazansın. Çünkü tüm malzemelerin birim yapım bedeli kilogram bazında aynı. Dedim. “

Bu konu, Karabük Madeni İşler ve Sanatkarlar tarafından çok olumlu bulundu. Yönetim olarak konuyu o günün yöneticileri ile görüşmek üzere, Karabük  Demir ve Çelik Fabrikalarının üst düzey yetkilileriyle görüşme kararı alındı.

Ertesi gün, Karabük Madeni İşler ve Sanatkarları  Derneği Başkanı Sayın Kemal Yalçın ve arkadaşları, konuyu görüşmek üzere Demir ve Çelik Fabrikaları Yetkililerine gittiler, tüm anlatım ve çabalara rağmen, Karabük için çok önemli olan bu konu kabul görmedi.

Karabük Demir Çelik Fabrikaları, Karabük’ten mal almadı, Karabük’teki Esnaf ve Sanatkarlara iş vermedi, mümkün olduğu ölçüde de, üretimlerini Karabük dışına pazarlamaya gayret gösterdi.

Tüm uygulamaları ile, Karabük’ün ekonomik ve sosyal kalkınmasını engelledi.

Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri, Satın alma Müdürlüğü’nün ( Tedarik ve İkmal Müdürlüğü )  Karabük dışından mal ve hizmet alma politikası, Karabük’te bulunan diğer Kurum ve Kuruluşları da bu yönde çalışma alışkanlığına itmiştir.

Bu günkü şartlarda, Karabük’te bulunan Kurum ve Kuruluşlarca yıllık olarak BEŞYÜZ TRİLYON T.LİRA. lık mal ve hizmet alımı yapılmaktadır. Bu mal ve Hizmet alımlarının yüzde doksan dokuzu, Karabük dışındaki firmalara verilmekte özen gösterilmektedir. Karabük’te yerleşik-ikamet eden firmaların ihaleye teklif vermeleri halinde ise mümkün olan her türlü güçlüler önüne çıkarılmakta, hatta ihaleyi alan firmaların, bir daha ihaleye girmemeleri için, tüm olumsuzluklar ve güçlükler ortaya konulmakta, hatta iflas  ettirilmektedir. Karabük’te  yeni iş kollarının açılması-sektörlerin oluşması, istihdamın sağlanması için acilen üzerinde durulması gereken konuların başında, Karabük’te bulunan Kurum ve Kuruluşların, mal ve hizmet alım ihalelerinin yapılmasındaki kriterlerin ve bölge iş adamlarının problemlerinin ele alınması gerekmektedir. Bilhassa, Karabük Ticaret ve Sanayi Odası’nın konuyu ele alması gerekmektedir. Mal ve Hizmet alımı yapan Kurum ve Kuruluşların da, Karabük Esnaf-Tüccar-Sanayici-Sanatkar-İş Adamlarının, yapılacak ihalelere katılmaları için yapılması gerekenleri yapmaları gerekmektedir.

 

KARABÜK’TE BU GÜNE KADAR KURULAN HALKA AÇIK ŞİRKETLER ;

Karabük, Ülkemizin her konuda öncülüğünü yapmış bir şehirdir. Birçok kuruluşlar yapmış, fakat devamını getirememiştir. Birkaç örnek vereyim.

-         Elif gıda Pazarlama

-         Karabük Çimento Fabrikası A.Ş.

-         Saftaş A.Ş.

-         Safgaz  A.Ş.

-         Emitaş  A.Ş.

-         Birlik Yem Sanayi  A.Ş.

-         Bilka Kağıt Sanayi  A.Ş.

-         Çelik İş Mağazaları  A.Ş.

-         Memko Memur Tüketim Kooperatifi  gibi, say sayabildiğin kadarını.             Bunlardan bir tanesinin başarıya ulaşması, Karabük ekonomisinin yapılanmasında örnek lokomotif olacaktı.

Ereğli Demir Çelik Fabrikaları’nın kuruluşunda, ilk hisse senetleri, Karabük Halkına satıldı. Bu senetlerin uzun yıllar getiri sağlamaması, Karabük Halkının hisse senetlerine ve halka açık şirketlere olan güveni olumsuz yönde sarstı.

Karabük’ün, ekonomik ve sosyal geri kalmışlığının bir sebebi de, yeni iş yerleri açacak olanlara, Belediyece ruhsat ve elektrik verilmemesidir.

Bir örnek verecek olur isek; Kemal Oyman mevkiine kurulan Sıcak Demir Çekme Haddehane Tesisleri, kuruluşunu tamamladıktan sonra beş yıl elektrik alamamıştır.

Karabük’te sanayi ve yerleşim planlamasının yapılmayışı, Küçük Sanayi Sitelerinin çok geç kurulması, şehir elektrik şebekesinin yetersiz olması, şehir içinde küçük imalathanelerin kurulmasına izin verilmemesi gibi sebepler, Bizleri bu günlere taşımıştır.

Karabüklülerin, bilhassa, Demir Çelik Fabrikası çalışanlarının, konut yapı kooperatifi konularında normalin üzerinde başarılı olmuşlardır. Hatta, nüfus oranına göre, Ülkemiz genelinde, yazlık konutu en fazla olan il Karabük’tür.

 

Karabük’ün ekonomik ve sosyal kalkınması için nelerin yapılması gerekmektedir, sorusunu cevaplamaya çalışayım.

 

1-     Karabük’te bulunan, Meslek kuruluşları- Meslek Odaları – Dernekler – Vakıflar – Cemiyetler gibi Sivil toplum Örgütlerinin, Kuruluş,  kanun, yönetmelik, tüzüklerinde belirtilen ve ilgili kanunların öngördüğü asıl görevlerini yapmaları gerekmektedir.

2-     Bu kurum ve kuruluşlar, bu güne kadar, sadece üyelerinden aidat almadan başka bir görev üstlenmemişlerdir. Kuruluş gayelerinin ön gördüğü, üyelerine hizmet noktasında bir icraatları görülmemiştir.    Karabük’te faaliyette bulunan Sivil Toplum Örgüt Yöneticilerinin, öncelikle ve ivedilikle, ekonomik ve sosyal kalkınmasını tamamlamış olan bölgelerdeki, Sivil Toplum Örgütlerinin yaptıkları çalışmaları görmeleri, öğrenmeleri ve de Bölgemizde acilen uygulamaları gerekmektedir.

3-     Karabük’te bulunan Kurum ve Kuruluşların, Bölgemizi çok iyi tanımaları, alternatif gelir kaynaklarını öğrenmeleri, içinde bulunduğumuz yüzyılın gereklerine göre Bölgemizde bulunan ve bu güne kadar değerlendirilmeyen değerlerimizin değerlendirilmesi, ekonomiye kazandırılması projelerinin yapılması gerekmektedir.

4-     Karabük’te bulunan, Kurum ve Kuruluşlar, öncelikle, Mal ve Hizmet alımlarında, ihale kelimesinin özüne bakarak, ucuz-kaliteli-kısa zamanda temin koşullarını ön plana alarak, Bölge Esnaf-Sanatkar-Tüccar ilişkilerine azami önemi vererek, mal ve hizmet satın almalarını yapmaları gerekmektedir.

5-      Fırsatlar bölgesi  Karabük’te, en kolay planlanacak ve uygulamaya konulabilecek sektörlerden birisi de, Turizm Sektörüdür. Bölgemiz; Tarih-kültür turizmi, sağlık Turizmi, Av Turizmi, Dağ Turizmi, Eğlence Turizmi, gibi, Turizmin çok çeşitli konularında cazibe merkezidir. Eskipazar Akaya Hamamı da ayrıca bir önem arz etmekte dir.

6-     Bölgemizin arazi olarak, yaklaşık yüzde yetmişini ormanlar teşkil etmektedir. Ormanlarımızın yeniden yapılandırılması, bölgenin flora yapısının tespiti ile, değerlendirme projelerinin hazırlanması, bölgenin iklim koşullarına göre yeniden ağaçlandırma ve ağaç türlerinin belirlenmesi, orman varlıklarından, günümüzün koşullarına göre faydalanma projelerinin hazırlanması ve uygulanması gerekmektedir. Karabük il sınırlarında bulunan ormanların tamamının,  Karabük Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlanması, hatta Karabük Orman İşletme Müdürlüğü’ nün, kendi kararlarını verebilecek ve uygulayabilecek bir statüye kavuşturulması gerekmektedir. En büyük varlıklarımızdan olan orman varlıklarımızın, Orman Endüstri Mühendisliğinde okutulan konuların ele alınarak değerlendirme projelerinin yapılarak tatbikata konulması ve özel sektöre bilgiler verilmesi ile sektörel gelişmenin sağlanması gerekmektedir. Bölgemizde bulunan ormanlarımızda yetiştirilebilecek yabani hayvanların getirisinin hesaplanması ile milyon dolarların kazanılabileceğini görebiliriz.  

7-     Bölgemizin maden yatakları ve jeolojik yapısı hakkında fazla bir bilgi mevcut değildir. MTA Enstitüsü’ün bölgesel araştırmalar yapması, bulunan maden yataklarının değerlendirilme projelerinin yapılması gerekmektedir.

8-     Yer altı ve yer üstü sularının tespiti ile, değerlendirilme projelerinin yapılması gerekmektedir. Baraj-gölet-su kapanı ve benzeri yapılanmaların yapılması  ile bölgemizin olumsuz iklim yapısını yumuşatmak, bitkisel üretimi artırmak, su ürünlerini çeşitlendirmek, yeni sektörlerin oluşmasına katkıda bulunmak gerekmektedir.

9-     Karabük’te bulunan Kardemir A.Ş. tinin bu güne kadar yaptığı üretim çeşitliliğinin sadece sıcak demir çekme – haddeleme sektör olarak gelişme göstermiştir. Karabük Demir ve Çelik Fabrikalarının bu güne kadar yapmış olduğu onlarca sektör bulunmaktadır. Bu güne kadar döküm-çelik dövme sanayi-kimyasal maddeler üretimi gibi konularda hiçbir gelişme gözlenmemiştir. Özel sektör olarak Sıcak Demir Çekme Hadde tesisleri de birkaç firma haricinde inşaat demiri üretiminden başkaca bir imalatı benimsememiştir. Sıcak Demir Çekme Hadde Tesislerinin, sanayi mamullerine ve nihai ürün imalatına girmeleri gerekmektedir.

10- Karabük: merkez, ilçe ve köyleriyle, çok çeşitli imkanlarının yanında, değerlendirilmeyi bekleyen iş gücüne-insan kaynaklarına sahiptir. Ülkemizin en çok bilgi-beceri-tahsil-yetenek-tecrübe gibi iş dünyasında aranılan vasıfların çeşitliliğinin olduğu tek bölge Karabük’tür. En çok işsizin de bulunduğu, en çok göç veren bölgede, Karabük bölgesidir. Bölgemizde bulunan imkanların ve iş gücünün organizesi yapılabildiğinde, ufak damlaların sel oluşturduğu gibi, ekonomik ve sosyal gelişmelerde patlama yaşanacaktır. Bölgemiz İKİYÜZBİN İŞSİZE İŞ  verebilme imkanına sahiptir.

Yapılacak önerilecek çok konular var da, bunları tatbikata sokacak müteşebbislerimiz yok maalesef. Bölgemizde noksan olan tek şey, LİDER konumunda etkili ve yetkilinin olmayışıdır. Bölgemizde bulunan, seçilmiş ve atanmışların, Ülkemizin, ekonomik ve sosyal kalkınmasını başarmış bölgelerinin, kalkınma modellerinin ve liderlerinin yaptıklarını incelemeleri ve öğrenmeleri, örnek almaları, bölgemiz için yapılabilecekleri düşünmeleri, planlamalar yapmaları gerekmektedir.

 

Ben, Sanayi ve Ekonomi Müşaviri olarak, etkili ve yetkilileri, bölgemizin ekonomik ve sosyal kalkınması, işsizlerimize İŞ-AŞ temini için, ayda en az bir defa, Ekonomi Platformu düzenlemeyi teklif ediyorum. Bu toplantılarda, bu güne kadar ele alınmamış, değerlerimizin, nasıl ve ne şekilde değerlendirilebileceğini konuşalım, tartışalım, ortak noktalarda birleşerek, yapılması gerekenleri yapalım, müteşebbislerimizin önünü açalım.

Kısacası, sürekli olarak yazdığım, dile getirdiğim, 4 K‘yı ( Karabük Kalkınma Koordinasyon Kurulunu ) kuralım.

Beyler, Sayın Etkili ve Yetkililer, Müteşebbisler, Parayı-kazanmayı sevenler, yazdıklarımı dikkatle okuyun, konuştuklarımın çok iyi analizini yapın, Sizler kazanın, Ben de, Bölgeme, Ülkeme bir şeylerin yapılmış olmasından dolayı, bu güne kadar yazdıklarımın, anlattıklarımın, verdiğim emeğin semeresini görerek mutlu olayım.

Konuşalım, gündem oluşturalım, yapalım, yaptıralım, bir şeyler yapanlara, yapmak isteyenlere, ayak bağı olmayı bırakarak, önlerini açalım, teşvik edelim, İşsizlerimize iş-aş verelim, kazanalım, kazandıralım, huzur ve mutluluğa kavuşalım. Bölge bizim, hepimizin.

Yarınlarımıza umutla bakalım.

 

Saygılarımla

 

HİKMET SİVRİ

GENEL BAŞKAN

TÜM BAĞ KUR EMEKLİLERİ YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ

Anasayfa